تست ورزش یکی از روش های غربال گری است که برای تشخیص اثر فعالیت و ورزش بر بیماری های قلبی بکار می رود. به کمک تست ورزش می توان وضعیت سلامت قلب را بطور کلی بررسی نمود. در این مطلب قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که تست ورزش چیست؟ و به چه طریق انجام می شود. همچنین اهداف و روش انجام تست ورزش و موارد جایگزین آن را تشریح خواهیم کرد.
همچنین مطالعه کنید : آنژیوگرافی قلب
چرا تست ورزش انجام می شود؟
در بسیاری از موارد، بیمارانی که دچار تنگی رگ های قلب هستند، متوجه نیستند که چه خطری آن ها را تهدید می کند. زیرا بیمار در حالت استراحت کاملاً بدون علامت است. علائم کم خونی قلبی فقط زمانی که بیمار در حالت فعالیت شدید قرار بگیرد، آشکار می شود. بدین منظور غالباً به وسیله یک دوچرخه ثابت یا دستگاه تست ورزش (تردمیل) می توان فرد را در حالت فعالیت شدید قرار داد.
ورزش سبب بالا رفتن ضربان قلب شده و در نتیجه احتیاج میوکارد به مصرف اکسیژن بیشتر می شود. پس لازم است که مقدار بیشتری خون از راه شریان های کورونر به قلب برسد. بدین منظور رگ های کورونر گشاد شده و جریان خون و اکسیژن بیشتری را به قلب می رسانند. اما در نواحی از قلب که دچار تنگی باشد، این رگ ها دیگر قادر به گشاد شدن مطابق سایر نواحی نخواهند بود. این کمبود جریان خون، سبب ایجاد درد قفسه سینه (آنژین صدری)، درد ناحیه گردن یا فک، بازوها یا تنفس های کوتاه کوتاه خواهد شد.
هدف از انجام تست ورزش، تجسس بیماران مشکوک به CAD تحت شرایط کنترل شده و بررسی علائم و نوار قلب آن ها است. به کمک یک دستگاه ECG دوازده کاناله، این علائم کم خونی قلب ثبت می شود. بطور همزمان اسکن قلب بیمار نیز انجام می شود. بدین ترتیب که یکی از پرتوداروهای قلبی در زمان حداکثر فعالیت تزریق شده و نواحی ایسکمی قلبی را که در اثر افزایش فعالیت ایجاد شده اند، به تصویر در می آورد.
بیمار باید تست ورزش را حداقل یک تا دو دقیقه بعد از تزریق رادیو دارو نیز ادامه دهد. این کار باعث می شود حداکثر نیاز قلب به اکسیژن در زمان برداشت رادیو دارو توسط میوکارد، همچنان بالا باقی بماند.
«متخصص قلب مشهد – دکتر قلب مشهد»
برخی از دلایل انجام تست ورزش به شرح زیر هستند:
- تعیین علت درد قفسه سینه
- تعیین ظرفیت و توانمندی قلب هنگام انجام تست ورزش
- میزان مناسب تست ورزش قلب برای افرادی که برنامه ورزشی خود را به تازگی آغاز کرده اند.
- تشخیص وجود یا عدم وجود بیماری تنگی شریان های کرونری قلب
- سنجش میزان تحمل و توانایی قلب برای انجام فعالیت در بیماران سکته قلبی و بیماران دچار تنگی شریان های کرونری قلب
همچنین مطالعه کنید : اسکن قلب چگونه انجام می شود؟
تست ورزش
تست ورزش (Exercise Testing) معمولاً هنگامی که به وجود بیماری شریان کرونری مشکوک می شویم، انجام می شود. از این روش برای ارزیابی عملکرد قلب در هنگامی که تحت استرس و فشار قرار دارد، استفاده می شود. در این آزمایش تعداد ضربان قلب بیمار با استفاده از پا زدن بر روی یک دوچرخه ثابت و یا راه رفتن بر روی نوار متحرک یا همان تردمیل (Treadmill) بالا می رود.
با استفاده از تست ورزش مشخص می شود که وضعیت عملکرد قلب بیمار در هنگام فعالیت چگونه است. زیرا الکترودهایی که به بیمار وصل می شوند، به یک دستگاه نوار قلبی نیز متصل هستند. تست ورزش یکی از مهم ترین روش ها برای بررسی وجود یا عدم وجود بیماری رگ های کرونری قلب در یک فرد به شمار می رود.
انجام تست ورزش موجب می شود که عضلات قلب بیمار به خون رسانی بیشتری نیاز پیدا کنند. لذا قلب بیمار ناگزیر است با ضربان سریع تر و محکم تری کار کند. بنابراین روشن است که در هنگام انجام تست ورزش، قلب بیمار از تمامی سایر اعضای بدن وی فعالیت بیشتری خواهد داشت.
اگر قلب سالم باشد، رگ های کرونری قلب به راحتی خواهند توانست به نیاز قلب برای افزایش خون رسانی پاسخ دهند. بنابراین در چنین شرایطی فرد هنگام انجام تست ورزش با هیچ گونه مشکل و نارسایی در قلب خود مواجه نخواهد بود. اما اگر رگ های کرونری قلب دچار تنگی باشند، در خون رسانی بیشتر به قلب در هنگام انجام تست ورزش دچار مشکل خواهند شد.در نتیجه قلب بیمار با کمبود در خون رسانی و نیز کمیود اکسیژن مواجه می شود. در نتیجه بیمار در ناحیه قلب و قفسه سینه خود دچار احساس درد خواهد شد.
همچنین مطالعه کنید : درد قفسه سینه و علت آن
تست ورزش موجب ایجاد برخی تغییرات در نوار قلب بیمار و همچنین برخی تغییرات در ضربان قلب و فشار خون وی می شود. این تغییرات می توانند وجود یا عدم وجود بیماری قلبی را آشکار سازند. پایه و اساس انجام تست ورزش قلب همین مسأله است.
همانطور که گفته شد از تست ورزش برای تشخیص وجود یا عدم وجود بیماری تنگی کرونر قلب استفاده می شود. اما علاوه بر مورد مذکور، از تست ورزش گاهی برای بیمارانی که بیماری قلبی آن ها از قبل تشخیص داده و محرز شده است، نیز استفاده می شود. در بیماران قلبی از تست ورزش به منظور مشخص نمودن سطحی از فعالیت که قلب بیمار توانایی تحمل آن را دارد، استفاده می شود. گاهی پس از آنفارکتوس قلبی نیز برای تشخیص میزان تحمل و توان قلب بیمار، تست ورزش بکار می رود.
روش انجام تست ورزش قلب
برای انجام تست ورزش از یک دوچرخه ثابت یا یک دستگاه تردمیل استفاده می شود. فرد بر روی دوچرخه ثابت شروع به رکاب زدن یا بر روی تردمیل شروع به راه رفتن می کند. بطور همزمان فعالیت الکتریکی قلب فرد بیمار به وسیله نوار قلب ثبت می شود. از این طریق می توان واکنش قلب به افزایش نیاز بدن بیمار به اکسیژن و خون رسانی را مشاهده نمود.
دستگاه تست ورزش دارای چند الکترود است. هنگام انجام تست ورزش این الکترودها به وسیله برچسب هایی که جریان الکتریسیته را هدایت می کنند، روی دست ها، پاها و قفسه سینه بیمار چسبانده می شوند. ممکن است بیمار در اثر چسباندن الکترودهای دستگاه تست ورزش، دچار اندکی سوزش در ناحیه قفسه سینه خود شود.
الکترودهای دستگاه، جریان الکتریکی قلب در هنگام انجام تست را به دستگاه هدایت می کنند. فعالیت قلب نیز از طریق هدایت این جریان الکتریکی در دستگاه ثبت و ضبط می شود. بطور همزمان باید بازوبند تعیین فشار خون بیمار نیز بر روی بازوی وی بسته شده باشد. این بازوبند در هنگام انجام تست، بطور مرتب هر چند دقیقه یک بار باد می شود و فشاری را به بازوی بیمار وارد می کند. بنابراین حین انجام تست ورزش، فشار خون بیمار نیز بطور مرتب کنترل می شود.
تعداد صربان قلب بیمار و نیز فشار خون وی باید قبل از انجام تست نیز بطور دقیق کنترل و ضبط شود. سپس رکاب زدن بیمار روی دوچرخه ثابت یا راه رفتن وی روی تردمیل آغاز می گردد. در هنگام انجام تست ورزش بطور تدریجی سرعت و شیب دستگاهد تردمیل افزایش می یابد. در تست ورزش از طریق دوچرخه ثابت نیز به تدریج میزان مقاومت رکاب دوچرخه بالاتر می رود.
تست ورزش تا زمانی ادامه می یابد که تعداد صربان قلب بیمار به تعداد مورد نیاز افزایش یابد. اگر قبل از رسیدن ضربان قلب به تعداد مورد نظر، بیمار دچار افزایش فشار خون شدید یا احساس درد در قفسه سینه خود شود، تست ورزش باید متوقف گردد. پس از انجام تست ورزش بیمار باید تحت کنترل باشد. این کنترل معمولاً به مدت پانزده دقیقه و تا زمانی که ضربان قلب بیمار به حالت عادی بازگردد، ادامه خواهد داشت.
همچنین مطالعه کنید : معرفی قرص بتاهیستین
همچنین مطالعه کنید : اسکن هسته ای قلب چیست؟
مراقبت های لازم قبل از انجام تست ورزش
- خودداری از مصرف سیگار پنج ساعت قبل از انجام تست ورزش
- خودداری از مصرف الکل حداقل سه ساعت پیش از انجام تست
- خودداری از مصرف هرگونه مواد خوراکی به ویژه مایعات محتوی کافئین حداقل سه ساعت قبل از تست ورزش
- پوشیدن لباس های راحت و گشاد جهت انجام تست ورزش قلب
- در بیماران مبتلا به دیابت، خودداری از مصرف مواد خوراکی می تواند به یک ساعت قبل از تست کاهش یابد. وعده غذایی پیش از تست ورزش در این افراد باید سبک باشد. همچنین در بیماران دیابتی به تغییر میزان انسولین پیش از انجام تست ورزش نیازی نیست.
- مردان باید قبل از انجام تست ورزش موهای سینه خود را بتراشند.
- جهت تمیزی پوست هنگام انجام تست که از ضروریات انجام تست است، بهتر است فرد بیمار شب قبل از انجام تست با آب گرم استحمام کند.
- از فعالیت فیزیکی شدید پیش از انجام تست باید خودداری گردد.
- مصرف هر گونه دارویی که از قبل مصرف می شدند، پیش از انجام تست باید حتما با پزشک در میان گذاشته شود و مطابق تجویز پزشک در این زمینه عمل گردد.
همچنین مطالعه کنید : واریس چیست؟ 💓
آیا انجام تست ورزش، عوارض یا خطراتی دارد؟
- تست ورزش قلب، غالباً بعنوان یک روش بی خطر برای تشخیص بیماری های قلبی شناخته می شود. اما در موارد معدود و نادری برخی از مشکلات در هنگام انجام تست ورزش مشاهده می شود. بعنوان مثال گاهی ممکن است بیمار هنگام انجام تست ورزش دچار درد در ناحیه قفسه سینه شود.
- تنگی نفس، تپش قلب و سرگیجه نیز برخی از عوارضی است که هنگام تست ورزش در برخی بیماران مشاهده شده است. در موارد بسیار معدودی نز ممکن است بیمار در هنگام انجام تست ورزش قلب، غش کند.مواردی نظیر حمله قلبی یا به وجود آمدن ریتم های غیرطبیعی که خطر جدی برای بیمار ایجاد کند، بسیار نادر هستند.
- این گونه موارد ممکن است تنها در برخی افراد که دچار ضربان قلب ضعیفی هستند، مشاهده شود. برای چنین افرادی غالباً از تست ورزش استفاده نمی شود.برای آنکه ضربان قلب بیمار قبل از تست ارزیابی و مناسب یا نامناسب بودن تست ورزش برای وی انجام شود، از یک روش استاندارد استفاده می شود. بدین طریق که سن بیمار را از عدد 220 کم نموده و حاصل را در عدد 0.85 ضرب می کنند. بدین طریق حداکثر ضربان قلب مجاز برای انجام تست ورزش به دست خواهد آمد.
- برخی نکات در مورد تست ورزش قلب:
- انجام تست ورزش در خانم های جوان و میانسال که علائم طبیعی بیماری های قلبی را ندارند، معمولاً نتایج روشنی بدست نمی دهد. بنابراین تست ورزش در این افراد چندان مثمر ثمر نخواهد بود.
- تعداد ضربان قلب هر فرد با افزایش بار کاری قلب افزایش می یابد. بنابراین بر اساس سن و وضعیت بیمار در هنگام تست ورزش به سطحی از استقامت می رسد.
- برخی از نتایج غیر عادی و غیر طبیعی در تست ورزش عبارتند از: ریتم های غیر طبیعی در هنگام تست، وارد آمدن فشار زیاد به قلب در هنگام تست و یا ایجاد اختلال در عروق کرونر یا انسداد در عروق کرونری قلب
همچنین مطالعه کنید : معرفی قرص پرانول
تاریخچه بیماری و آمادگی
از نظر هموداینامیک قلبی، بیمار باید از چهل و هشت ساعت قبل از اسکن، در شرایط پایداری قرار داشته باشد. در مواقع زیر انجام تست ورزش ممنوع است:
آنژین ناپایدار، انفارکتوس حاد میوکار ظرف دو تا چهار روز اخیر، فشارهای خون کنترل نشده (سیستولیک بالاتر از 220 و دیاستولیک بالاتر از 120 میلیمتر جیوه)، فشار خون ریوی، آریتمی های درمان نشده خطرناک، نارسایی قلبی جبران نشده، بلوک دهلیزی بطنی پیشرفته (در بیمارانی که پیس میکر ندارند)، میوکاردیت حاد، پریکاردیت حاد، تنگی شدید دریچه میترال یا آئورت، کاردیومایوپاتی انسدادی شدید و بیماری های سیستمیک شدید.
بیمار باید حداقل از سه ساعت قبل از انجام تست ناشتا باشد. در بیماران دیابتیک وابسته به انسولین در روز انجام تست باید از مشاوره یک پزشک برای رژیم غذایی مناسب بهره گرفت. باید به بیمار توصیه شود که یک لباس جلو باز و کفش راحت همراه داشته باشد. همچنین از دوازده ساعت قبل از تست ورزش، بیمار نباید فعالیت بدنی غیر طبیعی داشته باشد.
در شرح حال بیمار باید در مورد سابقه بیماری قلبی در خانواده، مصرف سیگار و الکل، سابقه ورزش و علائم بیماری اخیر سوال شود. همچنین سابقه مصرف داروهای بتا بلاکر و بلوک کننده کانال های کلسیم باید بررسی گردد. این دو دسته دارو مانع از رسیدن ضربان قلب به حداکثر می شوند و باید قبل از انجام تست با نظر پزشک معالج قطع شوند. همچنین پزشک مسئول تست ورزش، باید هرگونه محدودیت بدنی یا دارویی بیمار را که مانع از رسیدن وی به حداکثر ضربان قلب خواهد شد، مدنظر قرار دهد. در مجموع استرس ورزشی از استرس دارویی ارزش بیشتری دارد. اما باید شرایط عمومی بیمار را نیز در نظر داشت. جدول زیر خلاصه ای از شرایطی را که مانع از دریافت نتیجه مناسب با تست ورزش است، بیان می کند.
همچنین مطالعه کنید : درمان تپش قلب و اضطراب
نام دارو | زمان قطع قبل از تست ورزش |
دیورتیک ها | چهار روز |
داروهای ضد فشار خون | چهار تا هفت روز |
دیگوکسین | یک تا دو هفته |
نیتروگلیسیرین | 1 ساعت |
نیترات های طولانی اثر | 12 ساعت |
آرام بخش ها | 1 روز |
بتابلاکر | 3 روز |
هنگام انجام تست ورزش با تردمیل بیمار باید به حداقل 0.85 حداکثر ضربان قلبی که برای وی پیش بینی شده است، برسد. مقدار ضربان قلب بیمار را می توان از طریق فرمول زیر محاسبه کرد:
سن بیمار – 220 = حداکثر ضربان قلب (MHR)
در شرایط زیر تست ورزش باید بلافاصله قطع شود:
پایین افتادن واضح قطعه ST (بیش از سه میلیمتر)، بالا رفتن ایسکمیک قطعه ST بیش از یک میلیمتر در یک لید بدون Q واضح پاتولژیک، تاکیکاردی بطنی یا فوق بطنی، افت پیشرونده فشار خون، بالا رفتن غیرطبیعی فشار خون (بالاتر از 250 روی 130 میلیمتر جیوه).
برای اسکن میوکارد، ابتدا باید یک رگ خوب و مطمئن گرفت. با قرار دادن آنژیوکت در یک رگ قطور و خوب می توان مطمئن شد که رادیو دارو در زمان حداکثر ورزش به راحتی تزریق خواهد شد. در موقع تزریق باید از دستکش یک بار مصرف و حفاظ سرنگ استفاده کرد. استفاده از دستکش توسط تکنسین و سایر پرسنل احتمال آلودگی دست ها را موقع تزریق در اثر نشت دارو کاهش می دهد.
برای مانیتورینگ ECG، لیدها در دوازده نقطه روی سینه بیمار نصب می شوند. الکترودهای بازوئی راست و چپ در خط میدکلاویکر وسط و درست زیر استخوان کلاویکل قرار داده می شوند. الکترودهای ساق راست و چپ درست زیر قفسه سینه در RLQ و LLQ شکم قرار داده می شوند. پوست باید ابتدا با الکل تمیز شود تا چربی آن برداشته شده و به خوبی با الکترودها در تماس باشد. به منظور برقراری جریان الکتریکی بهتر حتی می توان چند خراش جزئی روی آن ایجاد کرد.. موهای سینه سبب کاهش انتقال جریان الکتریکی می شود و لذا باید در نواحی چسباندن الکترود کاملاً تراشیده شوند. به بیمار باید توصیه شود که از استفاده از هر نوع پودر یا مرطوب کننده پرهیز کند تا بدین وسیله اتصال کامل الکترودها با بدن بیمار برقرار شود و بتوان یک ECG مطمئن و خوب داشت.
همچنین مطالعه کنید : اسکن قلب چیست؟
همچنین مطالعه کنید : سکته قلبی چیست؟
پروتکل های ورزش
هنگام تست ورزش پزشک با توجه به شرایط بیمار بهترین پروتکل را انتخاب می کند. شایع ترین پروتکل ها Bruce و Modified Bruce هستند. در پروتکل Bruce هم سرعت و هم شیب تردمیل هر سه دقیقه یک بار افزایش می یابد. هر سه دقیقه یک مرحله یا stage نامیده می شود و نشانه افزایش worl load قلب است که باعث افزایش ضربان قلب می شود.در پروتکل Modified Bruce سرعت ثابت می ماند. اما شیب تردمیل هر سه دقیقه یک بار افزایش می یابد. این پروتکل در بیمارانی استفاده می شود که محدودیت فعالیت فیزیکی دارند.استرس های داروئیتعدادی از بیماران به علت شرایط جسمانی و محدودیت های فیزیکی قادر به انجام تست ورزش با تردمیل یا دوچرخه نیستند. در چنین بیمارانی از استرس داروئی استفاده می شود.دی پیریدامول (پرزانتین)
تجویز وریدی دی پیریدامول سبب غیرفعال شدن آدنوزین دآ میناز شده و سبب افزایش سطح آدنوزین در خون می شود. آدنوزین خود گیرنده های 2A در غشاء سلولی عضلات صاف را فعال می کند و باعث گشاد شدن رگ های کورونری سالم می شود. اما رگ هایی که دچار تنگی قابل توجه هستند، نمی توانند گشاد شوند و همچنان تنگ باقی می مانند. در نتیجه خون از میوکاردی که با شریان تنگ مشروب می شود به میوکارد با شریان سالم شیفت می کند. این پدیده که به نام دزدی خون معروف است، سبب کاهش برداشت رادیو دارو در ناحیه تنگی کورونر و افزایش آن در ناحیه سالم شده و اسکن مثبت می شود.
سابقه بیمار و آمادگی
سابقه دقیق کلینیکی و مروری بر تاریخچه بیماری ضرورت دارد. بیمار حداقل از چهار ساعت قبل از انجام استرس داروئی باید ناشتا باشد. تجویز ترکیبات گزانتین (آمینوفیلین، تئوفیلین، کافئین) حداقل از دوازده تا بیست و چهار ساعت قبل از تست قطع می شود. کافئین و مشتقات زانتین با آدنوزین در محل اتصال آن در دیواره رگ های کورونری رقابت می کنند و ممکن است سبب جوانب منفی کاذب شوند. ترکیبات کافئین دار شامل قهوه، چای، بعضی نوشابه ها و بعضی داروها هستند. ترکیبات دکافئینه نیز باید محدود شوند. زیرا آن ها نیز مقدار کمی کافئین دارند.
همچنین مطالعه کنید : معرفی قرص آ اس آ
ممنوعیت مصرف و عوارض جانبی دی پیریدامول سابقه برنکواسپاسم یا بیماری های ریه، خس خس فعال، کاهش فشار خون، (سیستولیک کمتر از 90 میلی متر جیوه) و تنگی شدید دریچه میترال از مواردی هستند که انجام تست را ممنوع می کنند. کنترا اندیکاسیون های دیگر شامل MI ظرف دو روز اخیر، آنژین ناپایدار ظرف چهل و هشت ساعت اخیر، هایپرترپروفیک کاردیومایوپاتی شدید، تنگی شدید آئورت و افت وضعیتی فشار خون شدید هستند.عوارض جانبی شامل درد قفسه سینه، گیجی، تغییرات ECG، برافروختگی، تاکیکاردی، تنگی نفس و افت فشار خون است.
برای کاهش اثرات دی پیریدامول از تجویز آمینوفیلین به مقدار 125 تا 250 میلی گرم تزریق وریدی استفاده می شود. تجویز وریدی آمینوفیلین سبب از بین رفتن اثر گشادشدگی رگ های کورونر ایجاد شده توسط دی پیریدامول می شود. در صورتی که تزریق آمینوفیلین قبل از تزریق پرتو دارو انجام شود، فرصت کافی برای جذب آن توسط میوکارد وجود نخواهد داشت. لذا ممکن است نتایج منفی کاذب ایجاد شود. به همین علت بهتر است تجویز آمینوفیلین را حدود یک تا دو دقیقه بعد از تجویز رادیو دارو انجام داد. در صورتی که درد سینه بیمار با تجویز آمینوفیلین کاهش نیابد، می توان از نیتروگلیسیرین استفاده کرد.
پروتکل تجویز دی پیریدامول
دوز دی پیریدامول 0.142 است که به شکل 0.56 میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن محاسبه و سپس در 50 میلی لیتر نرمال سالین رقیق شده و ظرف چهار دقیقه به بیمار تزریق می شود. به همین جهت تعیین وزن دقیق بیمار قبل از شروع کار ضروری است.
تعداد ضربان قلب و فشار خون و نوار قلب در هر مرحله پایه ثبت می شوند. این پارامترها بطور مداوم در جریان تزریق دی پیریدامول و تا پایان استرس داروئی باید هر یک دقیقه یک بار ثبت شوند. حداکثر اثر دی پیریدامول حدود دو تا سه دقیقه پس از پایان تزریق آن ظاهر می شود.
مونیوترینگ بیمار باید تا حداقل پانزده دقیقه بعد از تزریق دی پیریدامول یا تا وقتی که نبض، فشار خون و EKG به حالت پایه برگردند، ادامه داشته باشد.
آدنوزین
تجویز وریدی آدنوزین بطور مستقیم سبب افزایش سطح آدنوزین در خون بیمار می شود. آدنوزین یک گشادکننده قوی عروق کورونری است.
عوارض جانبی و اثرات نامطلوب آدنوزین
کنترا اندیکاسیون های آدنوزین شبیه همان هایی هستند که برای دی پیریدامول ذکر شد. بدین معنی که سابقه برنکواسپاسم یا بیماری های ریه، خس خس فعال، کاهش فشار خون، (سیستولیک کمتر از 90 میلی متر جیوه) و تنگی شدید دریچه میترال از مواردی هستند که انجام تست را ممنوع می کنند. کنترا اندیکاسیون های دیگر شامل MI ظرف دو روز اخیر، آنژین ناپایدار ظرف چهل و هشت ساعت اخیر، هایپرترپروفیک کاردیومایوپاتی شدید، تنگی شدید آئورت و افت وضعیتی فشار خون شدید هستند. عوارض جانبی شامل درد قفسه سینه، گیجی، تغییرات ECG، برافروختگی، تاکیکاردی، تنگی نفس و افت فشار خون است.
بعلاوه استفاده از آن در بلوک دهلیزی بطنی درجه دو یا سه (بدون پیس میکر) به دلیل اثر دروموتروپیک منفی که به دنبال تجویز آن در گره سینوسی دهلیزی یا گره دهلیزی بطنی ایجاد می شود، ممنوع است.
اثرات جانبی آدنوزین عبارت اند از: برافروختگی، درد سینه، تنگی نفس، پایین افتادن قطعه ST، سرگیجه، تهوع و افتا فشار خون. به دلیل نیمه عمر کوتاه آدنوزین که کمتر از دو ثانیه است، معمولاً عوارض آن حدود یکی دو دقیقه بعد از قطع آن سریعاً برطرف می شوند. در صورت ادامه یافتن آن ها می توان از تجویز وریدی آمینوفیلین استفاده کرد
همچنین مطالعه کنید : اکو تخصصی قلب چیست؟
پروتکل تجویز آدنوزین روش تجویز آدنوزین شبیه روش تجویز دی پیریدامول است. دوز آن 240 است و به مقدار 140 برای مدت زمان 6 دقسقه تزریق می شود. گرفتن دو راه وریدی برای تزریق هم زمان دارو و پرتو دارو ضروری است. به جای آن می توان یک آنژیوکت دو راهه برای بیمار وصل کرد.نیمه عمر پلاسمایی کوتاه آدنوزین کمتر از دو ثانیه است. لذا اینفیوژن مداوم دارو را ایجاب می کند تا بدینوسیله از اثر گشادکنندگی عروق آن بطور ثابت و دائم در طول تست مطمئن بود. در طول اینفیوژن، نبض، فشار خون و EKG هر یک دقیقه ثبت شده و تا زمان برداشت رادیو دارو توسط میوکارد، بیمار بطور دائم مورد مانیتورینگ قرار می گیرد.
مانیتورینگ بیمار حداقل پنج دقیقه پس از اتمام اینفیوژن آدنوزین یا تا زمانی که HR، BP و ECG بیمار به شرایط پایه بازگشت کند، ادامه می یابد. از یک دوز تیتره هفت دقیقه ای می توان برای بیمارانی که در معرض عوارض بیشتری هستند، استفاده کرد. اینفیوژن دارو به مقدار 50 برای مدت یک دقیقه شروع می شود. سپس در هر دقیقه به مقدار 75 تا 100 و حداکثر تا 140 اضافه می شود. رادیو دارو در انتهای دقیقه چهارم تزریق می شود.
ترکیب یک ورزش سبک یا ایزومتریک با دی پیریدامول یا آدنوزین سبب کاهش عوارض دارو می شود. همچنین از جذب دیافراگم آن جلوگیری می کند. بعلاوه نسبت بافت هدف به پس زمینه را افزایش می دهد. بدین منظور بعضی از قدم زدن، آرگومتر یا ایزومتریک استرس استفاده می کنند که در حین تزریق دی پیریدامول یا بلافاصله بعد از آن انجام می شود.
دوبوتامین
دوبوتامین یک داروی آینوتروپیک و کرونوتروپیک است. این دارو سبب افزایش قدرت انقباضی قلب شده و در نتیجه تعداد ضربان قلب را افزایش داده و باعث افزایش نیاز میوکارد به مصرف اکسیژن می شود. دوبوتامین سبب تحریک گیرنده های B1 در میوکارد شده و بدین ترتیب باعث افزایش قدرت عضله و تعداد انقباضات میوکارد در هر دقیقه می شود.
اثرات این دارو خیلی مشابه اثرات فیزیکی ورزش بر روی قلب است. تجویز دوبوتامین در بیمارانی توصیه می شود که قادر به ورزش نیستند و همچنین آن هایی که به دلایلی مانند بیماری برنکواسپاستیک شدید (آسم) تجویز دی پیریدامول و آدنوزین برای آن ها ممنوع است.
ممنوعیت مصرف و عوارض جانبی دوبوتامین داروهای بتابلاکر اولین کنترا اندیکاسیون تجویز دوبوتامین هستند. این داروها باید از 24 ساعت قبل از انجام تست حتماً قطع شوند. سایر کنترا اندیکاسیون ها شامل سکته قلبی (MI) ظرف کمتر از یک هفته اخیر، آنژین ناپایدار، انسداد مجرای خروجی بطن چپ که از نظر هموداینامیک قابل توجه باشد، تنگی بحرانی آئورت، تاکی ۀریتمی دهلیزی با جواب بطنی کنترل نشده، تاکیکاردی بطنی، فشار خون کنترل نشده، دیسکشن آئورت یا آنوریسم های بزرگ بطنی دلایل قطع زود هنگام دوبوتامین همان مواردی هستند که در ورزش نیز ذکر شدند.مهم ترین عارضه جانبی آن شامل درد قفسه سینه، تپش قلب، سر درد، برافروختگی، تنگی نفس، سزون سوزن شدن اندام ها و پایین افتادن ایسکمیک قطعه ST هستند. در صورت شدید شدن هر یک از این علائم، دوبوتامین باید سریعاً قطع شده و یک بتابلاکر مانند Esmolol تجویز شود تا اثرات آن را برطرف نماید.
روش تجویز دوبوتامین
بیمار باید حداقل چهار ساعت قبل از انجام تست ناشا باشد. وی باید مصرف داروهای بتابلاکر را 24 تا 48 ساعت قبل از تست قطع کرده باشد. تجویز دوبوتامین بسیار شبیه مراحل انجام تست ورزش با تردمیل است. نیمه عمر پلاسمایی دوبوتامین تقریباً دو دقیقه است. لذا باید اینفیوژن دارو بطور مداوم و هم زمان با تزریق پرتو دارو انجام شود.
گرفتن دو راه وریدی برای تزریق هم زمان دارو و پرتو دارو ضروری است. به جای آن می توان یک آنژیوکت دو راهه برای بیمار وصل کرد. تزریق آن به مقدار 5 آغاز و برای مدت سه دقیقه ادامه پیدا می کند. دوبوتامین در 50 سیسی سرم نرمال سالین یا دکستروز رقیق شده و مراحل افزایش شامل هر سه دقیقه برای اینفیوژن 10، 20، 30 و 40 خواهد بود.
در آغاز آخرین مرحله پرتو دارو تزریق می شود. HR، BP و 2 لید ECG در مرحله پایه پیش از شروع اینفیوژن ثبت می شوند. این پارامترها بطور مداوم و در هر دقیقه یک بار ثبت می شوند. این کار برای حداقل پنج دقیقه پس از پایان تزریق دوبوتامین یا تا زمانی که تمام پارامترهای بیمار به حالت پایه بازگشت کنند، ادامه خواهد یافت.
همچنین مطالعه کنید : درمان تپش قلب و اضطراب
همچنین مطالعه کنید : سکته قلبی چیست؟
تست ورزش چیست؟ 💓
تست ورزش یکی از روش های غربال گری است که برای تشخیص اثر فعالیت و ورزش بر بیماری های قلبی بکار می رود. به کمک تست ورزش می توان وضعیت سلامت قلب را بطور کلی بررسی نمود. در این مطلب قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که تست ورزش چیست؟ و به چه طریق انجام می شود. همچنین اهداف و روش انجام تست ورزش و موارد جایگزین آن را تشریح خواهیم کرد.
چرا تست ورزش انجام می شود؟
در بسیاری از موارد، بیمارانی که دچار تنگی رگ های قلب هستند، متوجه نیستند که چه خطری آن ها را تهدید می کند. زیرا بیمار در حالت استراحت کاملاً بدون علامت است. علائم کم خونی قلبی فقط زمانی که بیمار در حالت فعالیت شدید قرار بگیرد، آشکار می شود. بدین منظور غالباً به وسیله یک دوچرخه ثابت یا دستگاه تست ورزش (تردمیل) می توان فرد را در حالت فعالیت شدید قرار داد.
روش انجام تست ورزش قلب
برای انجام تست ورزش از یک دوچرخه ثابت یا یک دستگاه تردمیل استفاده می شود. فرد بر روی دوچه ثابت شروع به رکاب زدن یا بر روی تردمیل شروع به راه رفتن می کند. بطور همزمان فعالیت الکتریکی قلب فرد بیمار به وسیله نوار قلب ثبت می شود. از این طریق می توان واکنش قلب به افزایش نیاز بدن بیمار به اکسیژن و خون رسانی را مشاهده نمود.